Ύψος Σέλας - Προβλήματα στα γόνατα & Παραγωγή Έργου

Η συναρμογή του ποδηλάτου  είναι μια σημαντική διαδικασία ώστε να προσαρμοστεί η γεωμετρία του ποδηλάτου στις ανάγκες του κάθε ποδηλάτη. Ιδανική θέση για να ποδηλατεί κάποιος είναι εκείνη στην οποία μεγιστοποιείται η παραγωγή δύναμης  και η άνεση  και ελαχιστοποιούνται παράλληλα οι δυνάμεις αντίστασης και ο κίνδυνος τραυματισμού.

Κατά τη διάρκεια της συναρμογής αυτής  ίσως η σημαντικότερη παράμετρος είναι το ύψος της σέλας. (Fonda et al 2014)

Μια λάθος ρύθμιση του ύψους της σέλας θα  οδηγήσει σε επιβάρυνση της άρθρωσης του γόνατος (Ericson and Nisell 1987)  και αύξηση της κατανάλωσης του οξυγόνου άρα σε γρήγορη κόπωση (Price and Donne1997).

Επίσης  η ρύθμιση του ύψους της σέλας  είναι σημαντική διότι   επηρεάζει  τη συνολική δύναμη που ασκείται στα πεντάλ  άρα και την παραγωγή έργου. Γίνεται νομίζω προφανές και στον πιο άπειρο ποδηλάτη ότι μια υψηλότερη θέση σέλας (σε σχέση με μια χαμηλότερη) αυξάνει την δύναμη και την οικονομία της ενέργειας κατά τον ίδιο τρόπο που κάποιος ανεβαίνει ευκολότερα  ένα-ένα  τα  σκαλοπάτια μιας σκάλας παρά δύο  ή τρία  μαζί (Baker 2009).

Η  πιο συνηθισμένη μέθοδος  ρύθμισης του ύψους της σέλας φαίνεται στην Εικόνα 1 

Εικ.1 Ύψος σέλας , ένα ύψος σέλας (μετρημένο κατά τον τρόπο που φαίνεται στην εικόνα) που επιφέρει γωνία 30^ο κάμψης στην άρθρωση του γόνατος ταιριάζει στους περισσότερους ποδηλάτες. (με κόκκινο χρώμα φαίνονται  τα σημεία αναφοράς : από πάνω προς τα  κάτω,   ο μείζων τροχαντήρας,, o έξω μηριαίος κόνδυλος και το έξω σφυρό)

Η τοποθέτηση της σέλας  πολύ χαμηλά  είναι αιτία πρόκλησης πόνου στην άρθρωση του γόνατος , είτε μπροστά είτε στο πλάι εσωτερικά . Ο πόνος που εμφανίζεται στο πρόσθιο μέρος της άρθρωσης του γόνατος είναι και ο πιο συχνά αναφερόμενος τραυματισμός  προερχόμενος από επαναλαμβανόμενες λάθος φορτίσεις της άρθρωσης. Η χαμηλή θέση σέλας θα οδηγήσει σε διαφοροποίηση  του τρόπου κατανομής των δυνάμεων  στην άρθρωση και στα συνοδά προβλήματα που αναφέραμε, δηλαδή πόνο είτε μπροστά είτε στο πλάι εσωτερικά. Η υψηλότερη από το κανονικό θέση σέλας θα οδηγήσει αντίθετα σε πόνο στο πίσω μέρος του γόνατος και στο εξωτερικό μέρος αυτού, όπως και σε προβλήματα στους οπίσθιους μηριαίους και στον αχίλλειο τένοντα.

Η κλασική αυτή μέθοδος μέτρησης της γωνίας του γόνατος μπορεί ορισμένες φορές ανάλογα με την ανάγκη του κάθε ποδηλάτη να αλλάξει. Για παράδειγμα, πολλοί ποδηλάτες όταν αυξάνουν τη ταχύτητά τους έρχονται μπροστά, αυξάνοντας την κάμψη του γόνατος, οι επαγγελματίες ποδηλάτες  συχνά προτιμούν μια λίγο χαμηλότερη θέση  για να τους βοηθά να κρατούν ισορροπία  όταν ποδηλατούν δυνατά σε μεγάλα κομμάτια της διαδρομής (Baker 2009).

Η μελέτη των Salai et al (1999) επιπλέον προτείνει  μια ρύθμιση πρόσθιας κλίσης της σέλας κατά 10^ο -15^ο  (Εικ.2) για να αποφεύγονται  προβλήματα  στην οσφύ και την πλάτη γενικότερα. 

Εικ 2.   πρόσθια κλίση στη σέλα  κατά 10^ο -15^ο  μειώνει τις δυνάμεις καταπόνησης στη Σ.Σ

Τα αποτελέσματα  εξάλλου της έρευνας των Connick και Li  (2012)  δείχνουν  ότι η αλλαγή στο ύψος της  σέλας   τροποποιεί  την  ιδιοδεκτική  ανατροφοδότηση  και  χρησιμοποιείται σε επαγγελματίες αθλητές της ποδηλασίας για να καθορίσει με ακρίβεια το συγχρονισμό των έκκεντρων συστολών  των διάρθριων μυών του ισχίου. Αυτά τα αποτελέσματα  δείχνουν  ότι  υπάρχουν  επιπτώσεις  στην επιλογή του ύψους της σέλας που κάνει ο καθένας.

Όμως μια αλλαγή του ύψους της σέλας κατά ± 4% σε σχέση με το ύψος του τροχαντήρα του ισχίου δεν επιφέρουν αλλαγές στην οικονομία ενέργειας του ποδηλάτη.

                                                                                   Χαράλαμπος  Χαραλαμπάκης

                                                                                           Φυσικοθεραπευτής

Πηγές

Βιβλιογραφία

1) Baker Arnie (2009)  Bike fit,  Argo Publising,  Canada

Αρθρογραφία

1) Connick, Mark J. and Li, François-Xavier (2012) The impact of altered task mechanics on timing and duration of eccentric bi-articular muscle contractions during cycling. Journal of Electromyography and Kinesiology, 23 1: 223-229.

2) Ericson, M., & Nisell, R. (1987). Patellofemoral joint forces during ergometer cycling. Physical Therapy, 67, 1365-1369.

3) Fonda B., Sarabon N., Li F. (2014) Validity and reliabilityof different kinematicsmethods using for bike fitting. Journal of Sports Sciences Vol 32 No 10 940-946.

4) Price, D. and Donne, B. (1997) Effect of variation in seat tube angle at different seat heights on submaximal cycling performance in man Journal of  Sports Sciences 15: 395-402